PAYLAŞ
Bağlantıyı kopyala
https://sozluk.gov.tr/?ara=merihsozluk.gov.tr'de bakım çalışmaları yapılmakta olduğundan şu an sozluk.gov.tr'de hizmet verememekteyiz. En kısa zamanda hizmet vermeye devam edeceğiz. Anlayışınız için teşekkür ederiz.
Türk Dil Kurumunun 1945’ten beri yayımlanan Türkçe Sözlük’ünün 2023 yılında yapılan 12. baskısının genel ağdan sunulan sürümüdür.
© 14 Temmuz 2023 TDK
Türkçenin bütün söz varlığını bir veri tabanına aktarma çalışmasının bir parçası olan Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü Türk Dil Kurumunun kuruluşundan bu yana yayımladığı terim sözlükleri ile yakın dönemde kurulan çeşitli terim çalışma gruplarında hazırlanan terim sözlüklerinden oluşmaktadır.
TDK'nin terim çalışmalarında öncü, yüce Atatürk'tür. Askerlik terimlerini türeten Atatürk, matematik ve geometri terimlerinin türetilmesi çalışmalarına da bizzat katılmış ve türettiği terimlerle yeni bir GEOMETRİ kitabı yazmıştır. Türkçe terim çalışmalarına öncülük etmesi dolayısıyla GEOMETRİ kitabındaki terimler, içinde geçtiği cümle ile birlikte sözlük veri tabanına aktarılarak araştırıcıların kullanımına sunulmuştur. Şu anda veri tabanında, GEOMETRİ başta olmak üzere Türk Dil Kurumunun yayımladığı ve hazırlamakta olduğu terim sözlüklerinde yer alan 185.332 terim bulunmaktadır.
Türk Dil Kurumunun kuruluşundan bu yana değişik tarihlerde yayımladığı terim sözlüklerinde uygulanan yazım kurallarında farklı tutumlar görülebilir. Söz konusu terim sözlükleri özgün biçimleriyle buraya alındığından yazımlarına müdahale edilmemiştir.
Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü veri tabanı, Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN’ın başkanlığında, Prof. Dr. Recep TOPARLI, Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN, Prof. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER, Doç. Dr. Bilgin AYDIN, Dr. Yücel DAĞLI, Seyit Ali KAHRAMAN ve Ş. Bilâl ÇAVUŞOĞLU’ndan oluşan Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır.
© 12 Temmuz 2006 TDK
Türkçenin söz varlığını veri tabanına aktarma çalışmasının bir parçası olan bu sözlükte, Derleme Sözlüğü ile Anadolu ağızlarıyla ilgili olarak Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan çalışmaların sözlük kısımları genel ağ ortamına aktarılmıştır.
© 25 Mart 2008 TDK
Sözcüklerin ve terimlerin yanı sıra atasözleri ve deyimler, Türkçenin söz varlığını oluşturan önemli ögelerdendir. Atasözleri; uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikteki sözlerdir. Deyimler ise genellikle gerçek anlamından az çok ayrı, ilgi çekici bir anlamı olan kalıplaşmış söz öbekleridir. Her atasözü ve her deyim bir kültür değeridir. Bu kültür değerleri, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü adı ile herkesin kullanımına sunulmuştur.
Veri tabanında 2.396 atasözü ve 11.209 deyim bulunmaktadır.
Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN, Prof. Dr. Recep TOPARLI ve Uzm. Belgin TEZCAN AKSU tarafından hazırlanan Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Prof. Dr. Recep TOPARLI başkanlığında, Prof. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER, Dr. Yücel DAĞLI, Seyit Ali KAHRAMAN ve Ş. Bilâl ÇAVUŞOĞLU’ndan oluşan Türk Dil Kurumu Elektronik Dil Yayımcılığı Araştırma ve Uygulama Çalışma Grubu tarafından genel ağ ortamına aktarılmış, 21 Mayıs 2009 günü Kars’ta düzenlenen II. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı’nda kullanıma açılmıştır.
© 21 Mayıs 2009 TDK
Sesli Türkçe Sözlük, ilk baskısı 1945 yılında yayımlanan ve her baskısında geliştirilen, zenginleştirilen Türkçe Sözlük’e dayalı olarak 2002 yılında sanal ortamda kullanıma sunulan Güncel Türkçe Sözlük’ün yeni bir sürümüdür.
Sesli Türkçe Sözlük’ün madde başı sözleri Göksel DURNA ve Rahmi AYGÜN tarafından seslendirilmiş, seslendirmeler Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN, Prof. Dr. Recep TOPARLI ve Uzman Belgin Tezcan AKSU tarafından denetlenmiş, yazılımı ise Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN, Prof. Dr. Recep TOPARLI, Dr. Yücel DAĞLI ve Ş. Bilâl ÇAVUŞOĞLU tarafından hazırlanmıştır.
© 12 Temmuz 2008 TDK
© 13 Temmuz 2012 TDK
ÖN SÖZ, SUNUŞ, TÜRK İŞARET DİLİ SÖZLÜĞÜ’NÜN KULLANILMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
SÖZLÜK
A - B - C - Ç - D - E - F - G - Ğ - H - I - İ - J - K- L - M - N - O - Ö - P - R - S - Ş - T - U - Ü - V - Y - ZTürk Dil Kurumunun 1965-1977 yılları arası sekiz cilt olarak yayımladığı XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü genel ağ ortamına aktarılarak kullanıma sunulmuştur. Sözlere ait örnek cümleler özgün biçimleriyle resim olarak verilmiştir.
Bu veri tabanı, Prof. Dr. Recep TOPARLI'nın başkanlığında, Prof. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER, Dr. Yücel DAĞLI, Seyit Ali KAHRAMAN ve Ş. Bilâl ÇAVUŞOĞLU'ndan oluşan Elektronik Dil Yayımcılığı Araştırma ve Uygulama Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır.
© 26 Eylül 2009 TDK
Sözlük genel olarak “bir veya birden fazla belirli konu ile ilgili tanımları ve terimleri içerir”. Bu sözlük, “ölçüm bilimi ve uygulamaları” olarak tanımlanan metroloji ile ilgili olup aynı zamanda büyüklüklere ve birimlere ilişkin temel ilkeleri kapsamaktadır. Büyüklükler ve birimler farklı yaklaşımlar ile ele alınabilir. Bu sözlüğün birinci bölümü, bu yaklaşımlardan birine örnek olup ISO 80000 ve IEC 80000 Büyüklükler ve birimler olarak değiştirilmekte olan ISO 31 Büyüklükler ve birimler dokümanının farklı bölümlerinde ve SI kitapçığı Uluslararası Birimler Sistemi’nde (BIPM yayını) sunulan temel prensiplere dayanmaktadır.
Bu doküman, Metroloji Rehberleri Hazırlama Ortak Komitesi 2. Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır (JCGM/WG 2).
Bu dokümanın telif hakkı Metroloji Rehberleri Hazırlama Ortak Komitesi üye kuruluşlarına (BIPM, IEC, IFCC, ILAC, ISO, IUPAC, IUPAP ve OIML) aittir.
Türkiye Türkçesinde en çok kullanılan 7.000 kelimenin sekiz Türk lehçesindeki ve Rusçadaki karşılıklarının verildiği bu sözlük ile Türkiye’den Azerbaycan’a, Türkistan’a, İdil-Ural’a giden insanlar için bir kılavuz eser hazırlanması amaçlanmıştır.
Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN başkanlığında Prof. Dr. Alaeddin Mehmedoğlu ALİYEV, Prof. Dr. Erden Zadaulı KAJIBEK, Prof. Dr. Kadirali Konkobay UULU, Prof. Dr. Berdak YUSUF, Prof. Dr. Cebbarmehmet GÖKLENOV, Prof. Dr. Valeriy Uyguroğlu MAHPİR, Prof. Dr. Ali ÇEÇENOV tarafından hazırlanan sözlük 1991 yılında Kültür Bakanlığı tarafından basılmıştır. Bu veri tabanı Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü’nün Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasındaki sürümüdür. Veri tabanı Türk Dil Kurumu bünyesinde kurulmuş olan Türk Dünyası Bilgisayar Destekli Dil Bilimi Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır.
© 12 Temmuz 2007 TDK
Sözlük, bütün alanlarıyla ilaç ve eczacılık terimlerini içeren ve tanımlayan Türkçe kaynakların eksikliği görülerek doğrudan eczacılıkla ilgili temel kavramların adlandırılması, terim birliğinin sağlanması, mümkün olduğu ölçüde yabancı sözcüklere Türkçe karşılıkların bulunması ve öteki bilim dallarının kaynaklarında geçen eczacılıkla ilgili terimlerin bir araya getirilmesi ve tanımlanması amacıyla Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA başkanlığında Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR, Prof. Dr. Göknur AKTAY, Prof. Dr. Bahar TUNÇTAN, Prof. Dr. Ecz. Alb. Yalçın ÖZKAN, Prof. Dr. Ahmet AYDIN, Prof. Dr. Rahmiye ERTAN, Prof. Dr. Cengiz YAKINCI, Prof. Dr. İlkay KÜÇÜKGÜZEL, Doç. Dr. Ecz. Alb. Ayhan SAVAŞER, Yrd. Doç. Dr. C. Kemal BUHARALIOĞLU tarafından hazırlanmıştır.
Bu eser; bilimsel kaynakların, sözlüklerin incelenmesi ile hazırlanmış olup Türkçe ve İngilizce karşılığı belirlenmiş yaklaşık 10.000 tanımlanmış terim içermektedir. Terimlerin yazılışında varsa Türkçe terimler tercih edilmiş, yoksa yaygın dilde kullanılan mesleki söyleyişleri kullanılmıştır. Ülkemizde hazırlanan ve Kurumumuz tarafından basılan bu sözlüğün yabancı dilde yazılanlardan farkı, yalnızca sağlıkla ilgili terimleri içermeyerek hemşirelik eğitimi, yönetimi ve uygulamalarında kullanılan diğer disiplinlerle ilgili sözcüklere de yer vermiş olmasıdır. Sözlük, Prof. Dr. Ayla BAYIK TEMEL başkanlığında Prof. Dr. Cengiz YAKINCI, Prof. Dr. Ayfer KARADAKOVAN, Prof. Dr. Gülsün TAŞOCAK, Prof. Dr. Zümrüt BAŞBAKKAL, Yrd. Doç. Dr. Gönül ÖZGÜR, Yrd. Doç. Dr. Ayten ZAYBAK, Yrd. Doç. Dr. Oya KAVLAK, Doç. Dr. Şenay KAYMAKÇI, Doç. Dr. Ülkü BAYKAL, Doç. Dr. Hatice Şirin USER tarafından hazırlanmıştır.
Kişi Adları Sözlüğü erkek ve kız adlarının çeşitli kaynaklardan taranmasıyla hazırlanmış bir sözlüktür.
Sözlükte 3613 kız, 7230 erkek olmak üzere toplam 10843 ad bulunmaktadır.
© 05 Ocak 2004 TDK
Bu sözlük, Türkçedeki Batı kökenli sözlere karşılıklar bulma ve önerme çalışması değildir. Yabancı kökenli sözlere karşılık bulma, Kurumumuzun bir başka çalışma alanıdır ve bu konudaki çalışmalarımız ayrıca yürütülmektedir. Bu sözlükte, edebî eserlerimizde kullanılan Batı kökenli kelimeler, anlamlarıyla ve örnekleriyle birlikte verilmektedir.
Eserin adındaki Batı kavramı, coğrafi bir bölge olarak ele alınmamıştır. Türk tarihinde Batı'nın siyasal ve kültürel çağrışımları vardır. Avrupa aydınlanma süreciyle bağlantılı olarak Türkçede Batı kavramı da çağdaşlaşmanın içinde anlaşılmıştır. Osmanlı Devleti döneminde tebaayı oluşturan ve bir arada yaşadığımız Doğu Avrupa halkları, bu sürece, tıpkı Türkler gibi ancak XIX. yüzyıla doğru katıldıkları için, bu kapsamda büyük bir yer tutmaz. Nitekim yapılan çalışma ilerledikçe Fransızca başta olmak üzere İtalyanca, Almanca ve İngilizce gibi dillerden alıntıların daha çok olduğu görülmüştür. Böyle olmasına karşın, Batılılaşma sürecinden daha eski dönemlerden beri Türkçeye yerleşen Rumca ve Ermenice kökenli alıntılara da sözlükte yer verilmiştir.
Bu sözlükte edebî eserlerimizde geçmiş Batı kökenli 5.321 söz ve bunların yer aldığı 25.530 örnek cümle bulunmaktadır.
Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN’ın başkanlığında, Prof. Dr. Recep TOPARLI, Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN, Prof. Dr. Mustafa ÖNER, Prof. Dr. Erdoğan BOZ, Prof. Dr. Hatice ŞİRİN, Doç. Dr. Özkan ÖZTEKTEN, Doç. Dr. Özgür AY ve Dr. Öğr. Ü. Mehmet Yasin KAYA’dan oluşan Türkçede Batı Kökenli Yabancı Kelimeler Sözlüğü Çalışma Grubu tarafından hazırlanmış; Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN, Prof. Dr. Recep TOPARLI, Dr. Yücel DAĞLI ve Ş. Bilâl ÇAVUŞOĞLU tarafından genel ağ ortamına aktarılmıştır.
© 12 Temmuz 2007 TDK
: Uzun okunan heceyi gösterir: ka:til, a:let, a:lem, raki:bi
' Vurgulu heceyi gösterir: gü'zün, ça'bucak, a'nsızın
Prof. Dr. Hasan EREN'in, ilk baskısı 1999 yılında yapılan "Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü" adlı eseri, Prof. Dr. Ş. Halûk AKALIN tarafından EREN'in kendi notlarına dayanılarak yeniden hazırlandı ve 2020 yılında Türk Dil Kurumunca yayımlandı. "Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü" veri tabanı, bu eserde köken bilgisi açıklamaları verilen 3.738 söz varlığını içeriyor.
Yazı dilimiz ve ağızlarımızdan seçilen söz varlığının en eski dönemlerden başlayarak günümüze gelene kadar yaşadığı gelişmeler bu veri tabanı ile genel ağ üzerinden hizmete sunulmaktadır. Ele alınan söz varlığının tarihî ve çağdaş Türk yazı dillerindeki, ağızlarındaki biçimleri ile anlamları da eserde yer almaktadır. Bu yönüyle "Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü" yalnız Türkiye Türkçesinin değil çağdaş Türk yazı dillerinin ve ağızlarının da köken bilimi araştırmaları için bir kılavuz niteliğindedir. Türk lehçelerinin yanı sıra dil ilişkisi içerisinde bulunduğumuz yaklaşık iki yüz dilden 16.535 sözün tanıklığına başvurulmuştur.
"Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü" veri tabanı, Türkçenin güncel söz varlığının tamamını kapsamamaktadır. Hem ağızlardan hem de güncel söz varlığından sınırlı sayıda madde içermektedir.
© 20 Nisan 2021 TDK
| tüketici |
|---|
| Mal ve hizmetlerden yararlanan, satın alıp kullanan, tüketen kimse; müstehlik, üretici karşıtı. |
| Bitiren, mahveden. |
Bir Deyim-Atasözü
kavgada kılıç ödünç verilmez
"kişi, savunma silahını başkasına verip kendisini savunamayacak ve yenilgiye uğrayacak duruma düşmemelidir" anlamında kullanılan bir söz.
adem
âdem
geçtiğimiz hafta
geçen hafta
muhabere
muharebe
batın
bâtın
ala
âlâ
teamül
temayül
nakil
nâkil
adet
âdet
irtica
iltica
folklor
halk oyunları
çekinser çekimser |
mahsuz, ma:sus mahsus |
